Table of Contents
1. Adat Hantaran dalam Perkahwinan Melayu
Dalam adat perkahwinan Melayu, hantaran merupakan salah satu elemen penting yang melibatkan pertukaran hadiah antara pihak pengantin lelaki dan perempuan. Amalan ini bukan sekadar melambangkan permulaan perkongsian hidup bersama, malah turut mempereratkan hubungan antara dua keluarga yang bakal bersatu.
Salah satu aspek yang menarik dalam adat ini ialah bilangan dulang hantaran yang diberikan oleh kedua-dua belah pihak. Lazimnya, pihak pengantin perempuan akan menyediakan lebih banyak dulang berbanding pihak pengantin lelaki. Hal ini mencetuskan persoalan tentang sebab-sebab di sebalik amalan tersebut. Jadi, dalam article ini kita akan membincangkan kenapa hantaran perempuan lebih banyak berbanding lelaki.
2. Asal Usul dan Maksud Hantaran
Hantaran dalam perkahwinan Melayu merupakan adat yang telah diamalkan sejak zaman berzaman. Walaupun terdapat dakwaan bahawa amalan hantaran dalam perkahwinan Melayu dipengaruhi oleh adat Hindu, terdapat beberapa kajian juga yang menunjukkan bahawa amalan ini merupakan sebahagian daripada budaya universal.
Misalnya, Dalam tamadun Babylon purba, amalan hantaran telah dirakamkan dalam Kod Hammurabi, salah satu kod undang-undang tertua di dunia. Kod ini digubal oleh Raja Hammurabi dari Babylon sekitar tahun 1750 Sebelum Masihi. Ia merangkumi 282 peraturan yang meliputi pelbagai aspek kehidupan, termasuk perkahwinan dan amalan hantaran.
Kod Hammurabi menggariskan peraturan yang jelas mengenai hantaran dalam perkahwinan. Sebagai contoh, jika berlaku penceraian tanpa alasan yang sah, suami diwajibkan memulangkan wang hantaran dan mas kahwin kepada isteri.
Dan dalam tamadun Melayu, kisah Puteri Gunung Ledang adalah contoh terkenal di mana hantaran yang diminta adalah sangat tinggi sebagai tanda menolak peminangan. Hal ini membuktikan bahawa amalan hantaran telah wujud sejak zaman berzaman dan mempunyai kepentingan dalam masyarakat kuno.
Ia bukan sahaja diamalkan dalam tamadun Melayu, malah turut wujud dalam pelbagai tamadun lain di seluruh dunia. Amalan memberikan hantaran ini sebenarnya mencerminkan nilai-nilai sejagat yang dikongsi oleh pelbagai masyarakat tanpa mengira latar belakang budaya atau agama mereka.
Walau bagaimanapun, adat ini telah disesuaikan dengan norma dan nilai tempatan sehingga menjadi sebahagian penting daripada identiti budaya Melayu itu sendiri.
Pada zaman dahulu, hantaran sering terdiri daripada makanan tradisional seperti manisan dan kuih-muih. Namun, pada masa kini, senarai barang hantaran telah berkembang menjadi lebih moden dengan pemberian barangan berjenama seperti pakaian, wangian, dan alat elektronik.
Antara contoh barang hantaran yang kerap diberikan ialah duit hantaran, al-Quran, barang kemas, pakaian, dan buah-buahan. Tradisi ini bukan sahaja mengeratkan hubungan antara kedua-dua keluarga, tetapi juga memberi maksud dan melambangkan kesungguhan dan komitmen untuk pasangan dalam memulakan kehidupan baru bersama.
3. Berapa dulang hantaran lelaki dan perempuan?
Bilangan dulang hantaran lazimnya ditentukan berdasarkan beberapa faktor, termasuk persetujuan antara kedua-dua belah keluarga dan adat setempat yang diikuti.
Secara tradisionalnya, dulang hantaran diberikan dalam bilangan ganjil. Ini bermakna jumlah dulang yang dibawa oleh pihak lelaki akan sentiasa dalam nombor ganjil, manakala pihak perempuan akan membalas dengan jumlah dulang yang lebih banyak, juga dalam bilangan ganjil.
Sebagai contoh, lelaki membawa lima dulang, manakala perempuan akan membalas dengan tujuh dulang.
4. Alasan Kenapa Hantaran Lelaki 5 Perempuan 7
4.1 Tanda Hormat dan Penghargaan
Pihak perempuan membalas lebih dulang sebagai tanda penghargaan terhadap usaha dan komitmen pihak lelaki atau bakal suami.
Ini termasuk penghargaan terhadap mas kahwin dan hantaran yang diberikan oleh pihak lelaki yang sering kali bernilai tinggi dan melibatkan usaha yang besar.
Dengan membalas lebih dulang, pihak perempuan menunjukkan keikhlasan dan kesungguhan mereka dalam menerima dan menghormati pihak lelaki.
Ini adalah satu cara untuk menunjukkan bahawa mereka menghargai segala usaha dan persiapan yang telah dilakukan oleh pihak lelaki untuk perkahwinan tersebut.
4.2 Mengimbangi Nilai Barangan Yang Diberikan Oleh Pihak Lelaki
Salah satu sebab pihak perempuan memberikan lebih banyak dulang hantaran adalah untuk mengimbangi nilai hadiah yang diberikan oleh pihak lelaki.
Sebagai contoh, jika pihak lelaki memberikan lima dulang yang termasuk barang kemas bernilai tinggi, pihak perempuan mungkin membalas dengan tujuh dulang yang mengandungi barang-barang yang berbeza tetapi secara keseluruhan mempunyai nilai yang setara atau lebih tinggi.
Ini adalah satu bentuk simbolisme adab yang baik, kemurahan hati dan penghargaan dalam budaya Melayu.
4.3 Pengaruh Sejarah
4.3.1 Pengaruh Budaya dan Agama
Sejarah membuktikan bahawa banyak adat resam perkahwinan Melayu termasuk amalan hantaran, dipengaruhi oleh budaya dan kepercayaan yang wujud sebelum kedatangan Islam ke Tanah Melayu.
Penggunaan angka ganjil dalam hantaran merupakan salah satu amalan yang dipercayai berasal daripada kepercayaan Hindu.
Hal ini menunjukkan bahawa masyarakat Melayu telah mengadaptasi dan mengubahsuai adat resam perkahwinan mereka berdasarkan pengaruh budaya dan agama yang berbeza.
4.3.2 Kajian Ilmiah
Mohd Zubair Mohd Hairudin, dalam tesisnya pada tahun 2018, menegaskan bahawa amalan hantaran ini berkemungkinan besar merupakan kesan dan pengaruh daripada amalan Hinduisme-Buddhisme yang telah bertapak di Tanah Melayu sebelum kedatangan Islam. Kajian ini memberikan bukti yang kuat tentang asal usul penggunaan angka ganjil dalam hantaran perkahwinan Melayu.
Selain itu, Amran Kasimin dalam kajiannya pada tahun 1995 turut menyokong pandangan ini. Beliau menjelaskan bahawa hantaran merupakan adat istiadat perkahwinan yang berasal daripada pengaruh Hindu yang kemudiannya diadaptasi oleh masyarakat Melayu. Ini termasuk adat bersanding dan berinai yang juga dipercayai mempunyai unsur pengaruh Hindu.
4.3.3 Kenapa Hantaran Nombor Ganjil
Dalam kepercayaan Hindu, angka ganjil dipercayai membawa tuah dan keberuntungan. Oleh sebab itu, memandangkan banyak adat perkahwinan Melayu diadaptasi dari pengaruh Hindu, maka, tidak mustahil penggunaan angka ganjil dalam hantaran perkahwinan Melayu juga diterapkan dari kepercayaan ini sebagai simbol keberuntungan dan kesejahteraan bagi pasangan pengantin.
Amalan ini terus dikekalkan sebagai sebahagian daripada adat dan budaya Melayu, walaupun ia tidak mempunyai asas dalam ajaran Islam.
Perlu diingat bahawa Islam tidak menetapkan bilangan tertentu untuk hantaran, dan adat ini dibenarkan selagi tidak bercanggah dengan prinsip-prinsip Islam.
Amalan ini kini telah menjadi sebahagian daripada identiti budaya Melayu yang unik dalam setiap majlis perkahwinan. Ia mencerminkan sejarah panjang pertukaran budaya dan asimilasi yang telah membentuk masyarakat Melayu seperti yang kita kenali hari ini.
Peringatan Penting: Percaya pada sesuatu angka dapat memberikan keberuntungan, kesejahteraan atau apa-apa kebaikan boleh menyebabkan berlakunya syirik. Oleh itu, kita harus berhati-hati dalam mempercayai hal-hal sedemikian.
5. Kesimpulan
Sebagai kesimpulan, amalan hantaran dalam perkahwinan Melayu bukan sahaja mencerminkan tradisi dan nilai budaya, tetapi juga melambangkan penghargaan dan komitmen antara kedua-dua pihak pengantin.
Meskipun asal usulnya mungkin dipengaruhi oleh pelbagai budaya dan agama, termasuk Hindu, ia telah disesuaikan mengikut norma tempatan sehingga menjadi sebahagian penting daripada identiti Melayu.
Bilangan dulang hantaran yang lebih banyak dari pihak perempuan merupakan simbol penghormatan, kesungguhan, dan keseimbangan nilai barangan yang diberikan oleh pihak lelaki, sekaligus memperkukuhkan hubungan antara dua keluarga yang bakal bersatu.
Reference :
1. Rujukan kajian yang telah dijalankan – Muat Turun
